Το Πυροτέχνημα του Δημοψηφίσματος Γράφει ο ΑΝΤ.ΦΟΥΣΑΣ Δικηγόρος Αθηνών – πρώην Υπουργός ------.------ Η Ελλάδα δεν είναι χώρα των δημοψηφισμάτων και δεν έχει τέτοια παράδοση. Από την πτώση της δικτατορίας και την αποκατάσταση της δημοκρατίας μέχρι και σήμερα, το μόνο δημοψήφισμα που έγινε, ήταν κατά το έτος 1974, για τη μορφή του πολιτεύματος και ειδικότερα για την παλιννόστηση ή μη της Μοναρχίας. Όμως, και τότε, το δημοψήφισμα αυτό δεν έγινε με βάση σχετική συνταγματική πρόβλεψη, αλλά προκηρύχτηκε με ειδικό ψήφισμα. Από τότε και μέχρι σήμερα υπήρξαν, ασφαλώς, πολλά αιτήματα για δημοψηφίσματα, αλλά ποτέ δεν έγινε, μηδέ ακόμη και όταν η Εκκλησία της Ελλάδος, επί Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου, συγκέντρωσε περίπου 3 εκ.υπογραφές Ελλήνων πολιτών, που αφορούσε στο θέμα της αναγραφής του θρησκεύματος στις αστυνομικές ταυτότητες. Η αλήθεια, βέβαια, είναι ότι κατά τον περασμένο αιώνα έγιναν στη χώρα μας και άλλα δημοψηφίσματα (1920, 1924, 1935, 1946, 1968 και 1973), αλλά τα περισσότερα απ΄ αυτά, είτε αφορούσαν στην επιστροφή του βασιλέως, είτε έγιναν σε ανώμαλες πολιτικές καταστάσεις (δικτατορίες), είτε ήταν αποτέλεσμα νοθείας. Ιδιαίτερα, όμως, χαρακτηριστική και ενδιαφέρουσα είναι η περίπτωση της ένταξης της χώρας μας κατά το έτος 1979 στην τότε ΕΟΚ, όταν ο Κ.Καραμανλής αρνήθηκε το δημοψήφισμα και ο Α.Παπανδρέου, παρά τη δημόσια δέσμευσή του, ως Αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, όταν όμως το 1981 κέρδισε τις εκλογές, δεν το επιχείρησε ποτέ. Σήμερα το θέμα των δημοψηφισμάτων στη χώρα μας ρυθμίζεται από το άρθρ. 44 § 2 του Συντάγματος. Προβλέπει δε δύο περιπτώσεις, ήτοι στην παράγ. 2α «για κρίσιμα εθνικά θέματα» και στην παράγ. 2β «για ψηφισμένα νομοσχέδια, που ρυθμίζουν σοβαρά κοινωνικά ζητήματα». Περαιτέρω, στο ίδιο άρθρο αποσαφηνίζεται, ότι «εξαιρούνται της δυνατότητας προκήρυξης δημοψηφίσματος για δημοσιονομικά θέματα». Ο Πρωθυπουργός, όπως και η Κυβέρνησή του, αποφάσισαν και ανακοίνωσαν, ότι εντός του ερχόμενου Φθινοπώρου (μάλλον Νοέμβριο), θα διενεργηθεί στη χώρα μας δημοψήφισμα, χωρίς, όμως, να διευκρινισθεί το είδος και το περιεχόμενο του εν λόγω δημοψηφίσματος. Ειδικότερα, αυτή το στιγμή, το μόνο, που γνωρίζει ο ελληνικός λαός είναι η, κατ΄ αρχήν, πρόθεση του Πρωθυπουργού για δημοψήφισμα, χωρίς επίσης, να έχει διευκρινισθεί ποία από τις δύο ως άνω προβλεπόμενες περιπτώσεις θα επιλεγεί (εθνικό ή κοινωνικό ζήτημα) και ιδίως δεν έχει προσδιορισθεί το ερώτημα, επί του οποίου θα κληθεί ο ελληνικός λαός ν΄ απαντήσει. Είναι, όμως, απόλυτα βέβαιο, ότι το επιχειρούμενο δημοψήφισμα δεν μπορεί να έχει ως ερώτημα το «Μνημόνιο» με την Τρόϊκα, και αυτό, διότι έχει κυρίως στοιχεία δημοσιονομικού χαρακτήρα, κάτι που ρητά από την ως άνω διάταξη του Συντάγματος απαγορεύεται και ακόμη διότι δεν θα έχει νόημα ένα τέτοιο ερώτημα, διότι θα ήταν περισσότερο από βεβαία η απόρριψη του. Τότε, όμως, οι συνέπειες για την Κυβέρνηση και για τη Χώρα θα ήταν ανεξέλεγκτες και απρόβλεπτες και ιδίως εν σχέσει με τις δεσμεύσεις που έχει, ήδη, αναλάβει η Ελλάδα. Βέβαια, είδαν το φως της δημοσιότητας διάφορα ζητήματα, τα οποία μπορεί να διαλάβει ως ερωτήματα το δημοψήφισμα. Τέτοια είναι π.χ. η μείωση του αριθμού των βουλευτών, η κατάργηση της βουλευτικής ασυλίας, η αλλαγή της συνταγματικής ρύθμισης περί ποινικής ευθύνης Υπουργών, η οικονομική διαφάνεια των κομμάτων, για την αλλαγή του πολιτικού συστήματος και οργάνωσης του κράτους και άλλα. Ασφαλώς, τα θέματα αυτά, μπορεί να υπερψηφιστούν και το δημοψήφισμα να έχει θετικό αποτέλεσμα. Εύλογο, όμως, είναι το ερώτημα, τι νόημα έχει να μπουν τα θέματα αυτά σε διαδικασία δημοψηφίσματος, όταν μερικά μπορούν να επιλυθούν με απλή νομοθετική ρύθμιση (π.χ. η μείωση του αριθμού των βουλευτών μέχρι 200), και για άλλα απαιτείται οπωσδήποτε συνταγματική αναθεώρηση (ποινική ευθύνη Υπουργών, βουλευτική ασυλία κ.ά). Η εξήγηση, όμως, είναι μόνο μία και αυτή είναι, ότι ο Πρωθυπουργός φοβάται τις εκλογές (ιδ. τελευταίες δημοσκοπήσεις) και επιχειρεί να βρει άλλο τρόπο νέας πολιτικής νομιμοποιητικής βάσης. Επιδιώκει, δηλ. να βάλει στο υπό συζήτηση δημοψήφισμα «αβανταδόρικα» ερωτήματα, και έτσι να ισχυρίζεται μετά, ότι έχει και πάλι την εμπιστοσύνη του ελληνικού λαού. Τα υποστηριζόμενα από μερικούς, ότι το δημοψήφισμα αποτελεί έκφραση της «άμεσης δημοκρατίας» ή στοιχείο «δημοκρατικής ευαισθησίας», είναι τελείως θεωρητικά και εκτός κάθε πραγματικότητας και αποτελούν αισχίστου είδους προπαγάνδα και λαϊκισμό και ιδίως όταν γίνονται με προφανή σκοπιμότητα και συνιστούν, ασφαλώς, απροκάλυπτο πολιτικό πυροτέχνημα. Έπειτα, υπάρχει και μέγιστο συνταγματικό ζήτημα περί του εάν μπορούν (και ασφαλώς όχι) να τεθούν σε δημοψήφισμα θέματα, που ρυθμίζονται από το Σύνταγμα Φαίνεται, όμως, ότι ο Πρωθυπουργός και η Κυβέρνηση του αγνοούν, ότι ένα δημοψήφισμα, όπως και εάν μεθοδευτεί, έχει πάντοτε ένα ρίσκο και ένα κίνδυνο απόρριψης του από το λαό. Ιδίως, κατά την περίοδο αυτή, που οι πολίτες υφίστανται τις δυσμενέστατες συνέπειες του μνημονίου και είναι πολύ αγανακτισμένοι και οργισμένοι. Κανένας δεν μπορεί ν΄ αποκλείσει, ότι, θέλοντας να τιμωρήσει την Κυβέρνηση, μπορεί να καταψηφίσει το οποιοδήποτε δημοψήφισμα. Υπενθυμίζω, ότι το έτος 2005 καταψηφίστηκε στη Γαλλία σχετικό δημοψήφισμα, που προκάλεσε ο Πρόεδρος Σιράκ για το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα, με αποτέλεσμα να υποχρεωθεί ο ίδιος να μην είναι υποψήφιος Πρόεδρος για τρίτη φορά και ν΄ αποχωρήσει τελείως από την πολιτική. Επίσης, το 1969, ο Πρόεδρος Ντε Γκωλ προκήρυξε στη Γαλλία δημοψήφισμα για ν΄ αποδυναμώσει τη Γερουσία, το οποίο, όμως, καταψηφίστηκε από τους Γάλλους και ο στρατηγός, την επομένη, παραιτήθηκε, τόσο της Προεδρίας, όσο και της πολιτικής. Επομένως, το «παιχνίδι» του δημοψηφίσματος εκ μέρους του Πρωθυπουργού, πέραν του ότι είναι ένα πυροτέχνημα, έχει και ένα μεγάλο ρίσκο και υπάρχει μέγας κίνδυνος να μπει η χώρα σε μεγάλες περιπέτειες. Ο κ.Παπανδρέου πρέπει να καταλάβει, ότι έχει εντολή και πρέπει να κυβερνήσει μέχρι το 2013 και, ιδίως, να δώσει λύσεις σε όσα υποσχέθηκε προεκλογικά. Εάν δεν μπορεί ή εάν έχει ανάγκη από νέα νομιμοποιητική εντολή, δεν υπάρχει γνησιότερος και δημοκρατικότερος τρόπος από τις εθνικές εκλογές και την κυρίαρχη κρίση του ελληνικού λαού. |